Ochrona praw najbliższej rodziny zmarłego należy do podstawowych założeń prawa spadkowego. Znajduje ona wyraz w wielu instytucjach uregulowanych w księdze czwartej kodeksu cywilnego, w tym też i w instytucji zachowku. Zachowek należy się członkom rodziny zmarłego. Mimo wykluczenia przez testament żona czy dzieci mają prawo do części masy spadkowej. Przepisy obowiązującego prawa zapewniają osobom wskazanym w ustawie określoną korzyść ze spadku. Tak więc, na podst. art. 991 §1 Kodeksu Cywilnego Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).

Należy przy tym zauważyć, iż zgodnie z orzecznictwem sądów powszechnych osoba fizyczna ma przynajmniej moralny obowiązek wspierania rodziny, w tym też pozostawienia im korzyści ze spadku. Jednakże o tym, kto, jakie i na jakich zasadach otrzyma korzyści po zmarłym, decyduje ustawa. Można więc twierdzić, że w kręgu rodziny zmarłego istnieją osoby, którym pozostawienie korzyści jest obligatoryjne w zakresie określonym w ustawie. Stąd też nikt nie może na wypadek swojej śmierci rozporządzić majątkiem zupełnie dobrowolnie, z pominięciem najbliższych (wyr. SA w Łodzi z dnia 25 lipca 2013 r., I ACa 141/12, Lex nr 1356561).

Pozew o zapłatę zachowku (tzw. Pozew o zachowek) jest pismem procesowym, które powinno spełniać wymogi formalne określone w kodeksie postępowania cywilnego. W jego treści powinna się znaleźć między innymi data pozwu, dane powoda i pozwanych. Ważne jest dokonanie prawidłowych wyliczeń samego zachowku, czyli przedmiotu sporu. Powód, czyli osoba składająca pozew powinna wskazać dokładnie kwotę, której dotyczy roszczenie oraz przedstawić dowody na jego uzasadnienie. W pierwszej kolejności należy zliczyć wartość całej masy spadkowej. W dalszej części pozew o zachowek powinien zawierać wskazanie kwoty ułamkowej należnej pominiętym w testamencie spadkobiercom. Pozew o zachowek powinien zawierać także m.in. datę wymagalności roszczenia oraz właściwe określenie opłaty sądowej. Pozew o zachowek składa się w Sądzie właściwym według przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Udzielając pomocy prawnej zajmuję się przygotowaniem pozwu o zachowek spełniającego wszelkie wymogi i niezbędne zapisy oraz reprezentuję klientów przed Sądem w takich sprawach.